Dawno nie było długich gramatycznych wpisów. Dzisiaj przybliżę temat czasu przeszłego niedokonanego, który po włosku nazywa się imperfetto. Podzieliłam ten wpis na 3 sekcje:
- Odmiana regularna i nieregularna
- Zasady stosowania
- Przykłady użycia na podstawie piosenki L’ultimo addio Annalisy.
Jak wygląda odmiana czasowników w imperfetto?
Zacznijmy oczywiście od odmiany regularnej:
parlare | credere | finire |
parlavo parlavi parlava parlavamo parlavate parlavano | credevo credevi credeva credevamo credevate credevano | finivo finivi finiva finivamo finivate finivano |
Jeśli chodzi o nieregularności, to nie ma co się martwić 🙂 W stosunku do innych czasów, jest ich tu bardzo mało. Najbardziej popularne to:
- essere -> ero, eri, era, eravamo, eravate, erano
- bere -> bevevo, bevevi, beveva, bevevamo, bevevate, bevevano
- dire -> divevo, dicevi, diceva, dicevamo, dicevate, dicevano
- fare -> facevo, facevi, faceva, facevamo, facevate, facevano
Kiedy używa się czasu imperfetto?
1. W najogólniejszym podejściu czasu imperfetto używamy do opisywania niezakończonej czynności mającej miejsce w przeszłości, jak również czynności powtarzalnych, które odbywały się regularnie lub zgodnie ze zwyczajem np.
Da bambina/Da piccola amavo studiare. Jako dziewczynka uwielbiałam naukę.
A Natale mi piaceva preparare il presepe. Lubiłam robić świąteczną szopkę w Boże Narodzenie.
2. Kiedy dwie czynności działy się równolegle w przeszłości:
Mentre tu leggevi, io sfogliavo il giornale. Kiedy ty czytałeś, ja przeglądałam gazetę.
3. Czasu tego również używamy, kiedy czynność dłuższa została przerwana przez czynność krótszą. W takim przypadku drugi czasownik jest w czasie passato prossimo, czasie przeszłym bliskim. Oto przykład:
Mentre facevo jogging, è squillato il telefono. Kiedy uprawiałam jogging, zadzwonił telefon.
4. Do opisów pogody, do opisu tła dla wydarzeń z przeszłości oraz stanów fizycznych lub emocjonalnych.
In passato non faceva troppo caldo d’estate. W przeszłości nie było zbyt upalnie latem.
Il teatro era pieno di gente. Teatr pełen był ludzi.
Non mi sentivo a mio agio a dover parlare di Luca alle sue spalle. Nie czułam się komfortowo musząc rozmawiać o Luce za jego plecami.
Tutaj warto zwrócić uwagę na fakt, że do opisu stanów emocjonalnych, jak i samopoczucia możemy użyć zarówno czasu imperfetto jak i passato prossimo, ale znaczenie będzie inne. Przeczytaj wpis o różnicach między czasami passato prossimo i imperfetto.
5. Dla czynności trwających w danej chwili w przeszłości:
Ieri a quest’ora ero sul tram. Wczoraj o tej porze byłam w tramwaju.
6. Imperfetto di cortesia
Zdarza się również, że w sklepie czy to kawiarni, czy piekarni, chcemy złożyć zamówienie. W takim celu, zamiast oklepanego ‘’Vorrei’’ (czyli chciał(a)bym) możemy się zwrócić bardziej uprzejmym tonem do sprzedawcy:
Volevo due caffè, per piacere. Poproszę dwie kawy (dosłownie: Chciałam/em dwie kawy)
Dodatkowym zastosowaniem Imperfetto jest periodo ipotetico, czyli okres warunkowy trzeciego typu w zdaniach, gdzie tylko gdybamy, a więc treść tych zdań jest niemożliwa do realizacji, ponieważ odnoszą się do przeszłości. Nie jest to formalna zasada okresu warunkowego, warto o tym pamiętać 😉
Se mi dicevi la verità, ero più tranquilla. Gdybyś (był) powiedział mi prawdę, byłabym spokojniejsza.
Przykłady użycia imperfetto na podstawie piosenki “L’ultimo addio” Annalisy
W poniższym tekście utworu przyjrzymy się użytym formom czasu przeszłego imperfetto.
- Tu mi dicevi ‘’non fidarti di me’’ – Ty mówiłeś mi, bym ci nie ufała. = słowa powtarzane wielokrotnie
- Facevi Elvis, io ridevo senza un perché. – Udawałeś Elvisa, a ja śmiałam się bez powodu.= czynności toczące się równolegle
‘’Fare’’ to czasownik, który samodzielnie występujący znaczy ‘’robić’’, jednak w różnych innych konfiguracjach zyskuje dodatkowe znaczenia.
Ciekawostka: W niektórych sytuacjach może oznaczać sposób, w jaki ktoś się zachowuje:
Fare il pagliaccio – zachowywać się jak pajac, zgrywać głupka.
Przy tej okazji warto zaznaczyć, że czasu imperfetto używa się również do mówienia o odgrywanych rolach, np. dzieci podczas zabaw.
Facciamo che io ero il principe e tu eri la strega. Umówmy się, że ja będę księciem, a ty czarownicą.
Annalisa – L’ultimo addio
Kilka wyrażeń, na które warto zwrócić uwagę:
- Andavi veloce, la strada neanche la guardavi. – Jechałeś z dużą prędkością, nie patrząc nawet na drogę.= czynności toczące się równolegle
- Mi piaceva andare a letto con te – Lubiłam chodzić z tobą do łóżka. = czynność wielokrotnie powtarzana, po której dodatkowo następuje określnik tutte le volte – za każdym razem przypominający sempre (zawsze)
- Ma io volevo solo te. – Ale ja pragnęłam tylko ciebie.
Dla ciekawych umieszczam tekst piosenki z tłumaczeniem:
La strada neanche la guardavi Andavi veloce Facevi Elvis, io ridevo senza un perché I treni persi il lunedì Le notti di Amsterdam E mi piaceva andare a letto con te Tutte le volte come l’ultima da vivere E giro intorno e non mi fermo mai Sono uguale a te E anche se affondo Non ti accorgerai Che sei con me Ciò che provo io non è più importante Fare a modo mio non ha mai risolto niente* Sei l’ultimo addio, per me Ma forse è stato solo un sogno Un colpo di testa Sempre in ritardo sulla vita e su di me E litigare per un giorno Senza guardarsi mai Tu mi dicevi non fidarti di me Ma io volevo solo te E giro intorno e non mi fermo mai Sono uguale a te E anche se affondo Non ti accorgerai Che sei con me Ciò che provo io non è più importante Fare a modo… | Nawet nie patrzyłeś na drogę Jechałeś szybko Udawałeś Elvisa a ja śmiałam się bez powodu Poniedziałkowe pociągi, na które się spóźniałam Noce w Amsterdamie Lubiłam chodzić z tobą do łóżka Za każdym razem jakby to miał być to ostatni raz i kręcę się w kółko i nie zatrzymuję się Jestem taka sama jak ty i nawet jeśli tonę Nie zauważysz, że ze mną jesteś To, co ja czuję nie jest już istotne, gdy robię po swojemu nie wychodzi mi to na dobre jesteś dla mnie ostatnim pożegnaniem Ale może to był tylko sen Kaprys, zachcianka Który pojawił się zbyt późno w moim życiu i we mnie znienacka, by przez jeden dzień kłótni patrzeć tylko nie na siebie. Mówiłeś mi abym Ci nie ufała, ale ja pragnęłam tylko Ciebie. |
Ora guido io Sempre guido io Vedrai | Teraz prowadzę ja Zawsze prowadzę ja Zobaczysz |
E giro intorno e non mi fermo mai Sono uguale a te E anche se affondo Non ti accorgerai Che sei con me Ciò che provo io non è più importante Fare a modo… | *nigdy niczego nie rozwiązuje |
W tekście pojawia się pewna utarta fraza, której Włosi używają, gdy chcą powiedzieć, że robią coś po swojemu. Mowa tu o ‘’fare a modo proprio’’, którą odmienia się w sposób analogiczny, w zależności od osoby, której dotyczy wykonywana czynność.
Znajdziesz ją na przykład w piosence A modo tuo – sprawdź ćwiczenia!